Zespół Downa to jedna z aberracji chromosomalnych związana z niepełnosprawnością intelektualną, charakterystycznym wyglądem twarzy i słabym napięciem mięśniowym (hipotonia) w okresie niemowlęcym. Wszystkie osoby dotknięte chorobą doświadczają opóźnień funkcji poznawczych, ale niepełnosprawność intelektualna jest zwykle łagodna do umiarkowanej.

Chorzy z zespołem Downa cierpią na szereg wrodzonych wad. Około połowa wszystkich dotkniętych dzieci rodzi się z wadą serca. Zaburzenia trawienia, niedrożność jelit, występują rzadziej.

Osoby z zespołem Downa mają zwiększone ryzyko wystąpienia kilku schorzeń. Należą do nich: refluks żołądkowo-przełykowy, który jest przepływem zwrotnym kwaśnej treści żołądkowej do przełyku oraz celiakia, która jest nietolerancją białka pszenicy (glutenu). Około 15 procent osób z zespołem Downa ma niedoczynność tarczycy. Osoby z zespołem Downa mają również zwiększone ryzyko problemów ze słuchem i wzrokiem. Ponadto u niewielkiego odsetka dzieci z zespołem Downa rozwija się białaczka.

Upośledzenie umysłowe i behawioralne są powszechne u dzieci z zespołem Downa. Zdolność mówienia u dotkniętych chorobą rozwija się później i wolniej niż u dzieci bez zespołu Downa, a mowa osób może być trudniejsza do zrozumienia. Problemy behawioralne mogą obejmować problemy z koncentracją, obsesyjno-kompulsywne zachowania oraz upór lub napady złości. U niewielkiego odsetka osób z zespołem Downa zdiagnozowano również stany rozwojowe zwane zaburzeniami ze spektrum autyzmu, które wpływają na komunikację i interakcje społeczne.

Ludzie z zespołem Downa już od 50 roku życia doświadczają stopniowego spadku zdolności kognitywnych. Zespół Downa jest również związany ze zwiększonym ryzykiem rozwoju choroby Alzheimera-zaburzenia mózgu, które powoduje stopniową utratę pamięci, osądu i zdolności do funkcjonowania- rozwija się ona u co drugiego dorosłego dotkniętego zespołem Downa.

Częstość występowania
Zespół Downa występuje u około 1 na 800 noworodków. Każdego roku w Stanach Zjednoczonych rodzi się około 5300 dzieci z zespołem Downa , a około 200 000 osób w tym kraju cierpi na tę chorobę. Kobieta w każdym wieku może urodzić dziecko z zespołem Downa, jednak szansa na urodzenie dziecka z tym schorzeniem wzrasta wraz z wiekiem przyszłej matki.

Przyczyny
Większość przypadków zespołu Downa wynika z trisomii 21, co oznacza, że ​​każda komórka w ciele ma trzy kopie chromosomu 21 zamiast dwóch.

Rzadszą sytuacją jest, gdy część 21 chromosomu zostaje translokowana na inny chromosom podczas tworzenia się gamet, lub na bardzo wczesnym etapie rozwoju płodu. Taka sytuacja prowadzi do posiadania dwóch kopii chromosomu 21, a nadprogramowy fragment przyczepia się do innego chromosomu. Mówimy wówczas o Translokacji Robertsonowskiej.

Bardzo niewielki odsetek osób z zespołem Downa ma dodatkową kopię chromosomu 21 tylko w niektórych komórkach organizmu. Nazywa się to mozaicyzmem.

Model dziedziczenia
Większość przypadków zespołu Downa nie jest dziedziczna. Jest to stan spowodowany trisomią 21, nieprawidłowość chromosomowa pojawiająca się przypadkowo podczas tworzenia komórek rozrodczych rodzica. Nieprawidłowość częściej występuje w komórkach jajowych(88%) niż w plemnikach(8%). Błąd w podziale komórek, zwany nondysjunkcją, powoduje powstanie gamety o nieprawidłowej liczbie chromosomów.

Osoby z translokacyjnym wariantem zespołu Downa mogą odziedziczyć tę chorobę od zdrowego rodzica. Rodzic jest nosicielem materiału genetycznego przegrupowanego między chromosomem 21, a innym chromosomem. Takie przegrupowanie nazywa się zrównoważoną translokacją, ponieważ materiał genetyczny nie jest pozyskiwany ani tracony, więc te zmiany zwykle nie powodują żadnych problemów zdrowotnych u rodzica. Jeśli jednak translokacja zostanie przekazana kolejnej generacji, to ilość materiału genetycznego w komórce potomka staje się niezrównoważona. Dzieci, które dziedziczą niezrównoważoną translokację z udziałem chromosomu 21, mają dodatkowy materiał genetyczny pochodzący z powyższego chromosomu, co jest bezpośrednią przyczyną zespołu Downa .

Podobnie jak trisomia 21, mozaikowatość zespółu Downa nie jest dziedziczna. Występuje jako zdarzenie losowe podczas podziału komórek na wczesnym etapie rozwoju płodu. W rezultacie niektóre komórki organizmu mają zwykle dwie kopie chromosomu 21 , a inne komórki mają trzy kopie tego chromosomu.

 

Dzięki leczeniu wad serca, zastosowaniu rehabilitacji w rozwoju fizycznym oraz zmianach w postrzeganiu chorych przez społeczeństwo dziś średnia długość życia osoby z trisomią 21 wynosi 56 lat.

 

Źródła:

• Carter JC, Capone GT, Gray RM, Cox CS, Kaufmann WE. Autistic-spectrum disorders in Down syndrome: further delineation and distinction from other behavioral abnormalities. Am J Med Genet B Neuropsychiatr Genet. 2007 Jan 5;144B(1):87-97.
• Antonarakis SE, Lyle R, Dermitzakis ET, Reymond A, Deutsch S. Chromosome 21 and down syndrome: from genomics to pathophysiology. Nat Rev Genet. 2004 Oct;5(10):725-38.

• Capone G, Goyal P, Ares W, Lannigan E. Neurobehavioral disorders in children, adolescents, and young adults with Down syndrome. Am J Med Genet C Semin Med Genet. 2006 Aug 15;142C(3):158-72.