Chorób metabolicznych jest wiele, wszystkie one wiążą się z nieprawidłową przemianą różnych metabolitów, podłoże genetyczne musi mieć dodatkowe czynniki aby zaistniała zaburzona funkcja, czy też aby enzymy były nie właściwie wydzielane lub nie są wcale wydzielane. Niektóre choroby metaboliczne mogą ujawnić się dopiero w późniejszym wieku, jednak duże ich grono to choroby ujawniające się w wieku dziecięcym.

Dziś chcę Wam przedstawić kolejną chorobę, która jest chorobą o podłożu genetycznym a jest chorobą metaboliczną i dotyka wieku dziecięcego.

Tyrozynemia typu I, o takiej dziś piszę, (wkrótce również opiszę tyrozynemię typu II)

(HTI) to wrodzona wada katabolizmu tyrozyny spowodowana nieprawidłową aktywnością hydrolazy fumaryloacetooctanu (FAH), która charakteryzuje się postępującą chorobą wątroby, dysfunkcją kanalików nerkowych, przełomami podobnymi do porfirii i radykalną poprawą po wdrożeniu leczenia nityzynonem.

Dziecko musi otrzymać od każdego z rodziców po jednej wadliwej kopii genu, by wystąpiła choroba. W efekcie, w organizmie, jego tkankach i narządach gromadzą się produkty uboczne tyrozyny – bursztynyloacetooctan i bursztynyloaceton – które uszkadzają nerki i wątrobę. Tyrozynemia typu I, najcięższa postać tego zaburzenia, charakteryzuje się objawami, które zaczynają się w pierwszych miesiącach życia. Dotknięte niemowlęta nie przybierają na wadze i nie rosną w oczekiwanym tempie (niepowodzenie w rozwoju) z powodu słabej tolerancji pokarmowej, ponieważ pokarmy wysokobiałkowe prowadzą do biegunki i wymiotów.

Dotknięte chorobą niemowlęta mogą również mieć:

• zażółcenie skóry i białek oczu (żółtaczka),
• zapach podobny do kapusty
• zwiększoną skłonność do krwawienia (szczególnie krwawienia z nosa)

Tyrozynemia typu I może prowadzić do niewydolności wątroby i nerek, zmiękczenia i osłabienia kości (krzywica) oraz istnieje zwiększone ryzyko raka wątroby(rak wątrobowokomórkowy). Niektóre chore dzieci mają powtarzające się kryzysy neurologiczne, na które składają się:

• zmiany stanu psychicznego,
• zmniejszenie czucia w ramionach i nogach (neuropatia obwodowa),
• ból brzucha
• niewydolność oddechowa.

Te kryzysy mogą trwać od 1 do 7 dni. Nieleczone dzieci z typem tyrozynemii często nie przeżywają 10 lat.

Choroba ta występuje we wszystkich grupach etnicznych na całym świecie. Występuje częściej u osób pochodzenia francusko-kanadyjskiego, zwłaszcza w regionie Saguenay Lac Saint-Jean w Quebecu.  Około jedna na 2000 dzieci w tej populacji rodzi się z tą chorobą. Może również występować częściej u osób z Norwegii lub Finlandii.

Tyrozynemia 1 jest czasami nazywana również:

• Dziedziczna tyrozynemia dziecięca
• Tyrozynemia wątrobowa
• Niedobór fumaryloacetoacetazy
• Niedobór hydrolazy Fumaryloacetooctanu
• Niedobór FAH
• Dziedziczna tyrozynemia typu 1
• Tyrozynoza

Dlaczego tyrozyna jest taka ważna dla organizmu?

Tyrozyna to aminokwas, który wpływa na budowanie włókien mięśniowych i ma wpływ na wydzielanie takich substancji, jak dopamina, adrenalina i jej pochodne. Stąd też objawy u dzieci, które mają problem z przemianą tyrozyny.

Choroba przebiega w dwóch postaciach: niemowlęcej i dziecięcej (“przewlekłej”).

Testy genetyczne na tyrozynemię 1 można wykonać z próbki krwi. Testy genetyczne, zwane również testami DNA, szukają zmian w parze genów, które powodują ten stan.

Natomiast w badaniu prenatalnym można wykonać analizę mutacji w próbkach pobranych podczas biopsji kosmówki, jeżeli znana jest mutacja sprawcza w rodzinie lub poprzez oznaczenie FAH w próbkach z biopsji kosmówki lub amniocytach oraz ustaleniu poziomu bursztynyloacetonu w płynie owodniowym. W wielu krajach dostępne jest badanie przesiewowe.

Co można zaobserwować w parametrach laboratoryjnych:

• obserwuje się niski poziom albumin i koagulopatię
• obecność bursztynyloacetonu we krwi (sucha kropla krwi) lub moczu, a także próbkach skóry i bioptatach z wątroby
• zwiększenie poziomu tyrozyny, fenyloalaniny i metioniny we krwi
• zwiększone wydalanie z moczem kwasu delta-aminolewulinowego
• cechy tubulopatii Fanconiego (zaburzenie resorpcji aminokwasów, glukozy, fosforanów, kwasu moczowego, cytrynianów, białek drobnocząsteczkowych oraz jonów magnezu, potasu, wapnia, HCO₃⁻ oraz wody), co z kolei powoduje zahamowanie syntezy porfobilinogenu i kryzysy porfiriopodobne

Aby zapobiec problemom z wątrobą i nerkami, zwykle potrzebne jest leczenie przez całe życie.

Leczenie składa się z leków i diety o niskiej zawartości tyrozyny i innego aminokwasu zwanego fenyloalaniną (phe). Dieta o niskiej zawartości tyrozyny / fenyloalaniny składa się ze specjalnej formuły medycznej i starannie dobranej żywności.

W leczeniu tyrozynemii I stosuje się poniższe leczenie:

Lek o nazwie nityzynon (Orfadin®), znany również jako NTBC, jest stosowany w celu zapobiegania uszkodzeniom wątroby i nerek. Zatrzymuje również kryzysy neurologiczne. Lek zmniejsza ryzyko raka wątroby. Dziecko powinno rozpocząć przyjmowanie leku Nitisinone jak najszybciej.

• dzieci, które mają już problemy z krzywicą, często mają zlecaną witaminę D

Dieta nisko tyrozynowa / fenyloalaninowa :
dieta składa się z żywności o bardzo niskiej zawartości tyrozyny i fenyloalaniny. Oznacza to, że  dziecko musi mieć  ograniczoną  żywność, taką jak mleko krowie. Stosując dietę u dziecka należy unikać mięsa, jajek i sera. Regularne mąki, suszona fasola, orzechy i masło orzechowe zawierają te aminokwasy i muszą być również ograniczone.

Wiele warzyw i owoców ma tylko niewielkie ilości fenyloalaniny i tyrozyny i mogą być regularnie spożywane w dokładnie odmierzonych ilościach.

Istnieją inne produkty medyczne, takie jak specjalne mąki, makarony i ryż, które są przygotowywane specjalnie dla osób z tyrozynemią. 1.

W trakcie leczenia, należy regularnie wykonywać badania krwi, kontrolujemy poniższe parametry:

• poziomy aminokwasów
• ilość sukcynyloacetonu
• poziom nityzynonu
• czynność wątroby i nerek

Gdy leczenie jest wdrożone na wczesnym etapie choroby można wówczas zapobiec ciężkim objawom wątroby, nerek oraz układu nerwowego. Dzieci leczone zazwyczaj mają normalny wzrost i inteligencję.

Źródło:

1. https://testosterone.pl/tyrozyna
2. https://ghr.nlm.nih.gov/condition/tyrosinemia
3. http://www.newbornscreening.info/Parents/aminoaciddisorders/Tyrosinemia.html
4. http://bipold.aotm.gov.pl/assets/files/zlecenia_mz/2015/105/AW/105_AW_1_OT_4351-34_Orfadin_tyrozynemia_typu_1_2015.09.18.pdf
5. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30786676
6. https://www.medme.pl/artykuly/tyrozynemia-dieta-chroni-watrobe,34345.html
7. https://www.nestlehealthscience.pl/vitaflo/metabolizm%20bia%C5%82ek/tyrozynemia/home
8. https://www.orpha.net/data/patho/Pro/pl/TyrozynemiaTypu1_PL_pl_PRO_ORPHA882.pdf